Cuốn sách "Những tù nhân của địa lý" của tác giả Tim Marshall không chỉ đơn thuần là một cuốn sách thường thức về địa lý, mà còn là một hành trình sâu sắc vào thế giới địa chính trị. Với sự kết hợp giữa lịch sử, chính trị và địa lý, tác giả khám phá những quan hệ phức tạp giữa con người và địa lý, từ những tác động nhỏ nhất cho đến những vấn đề chính trị toàn cầu.
“Khi chúng ta đang vươn tới những vì sao, chính bởi những thách thức đặt ra phía trước mà chúng ta có lẽ sẽ phải chung tay để ứng phó: du hành vào vũ trụ không phải với tư cách người Nga, người Trung Quốc hay người Mỹ, mà là những đại diện của nhân loại. Nhưng cho đến nay, mặc dù đã thoát khỏi sự kìm hãm của trọng lực, chúng ta vẫn đang bị giam giữ trong tâm trí của chính mình, bị giới hạn bởi sự nghi ngờ của mình về ‘kẻ khác’, và do đó bởi cuộc cạnh tranh chính yếu về tài nguyên. Phía trước chúng ta còn cả một chặng đường dài.”
Marshall mở ra một thế giới đầy sự phức tạp, nơi địa chính trị điều chỉnh và hình thành những quan hệ quốc tế. Từ sự ảnh hưởng của địa lý trên tâm trí con người đến vai trò quyết định trong các cuộc đàm phán và xung đột quốc tế, ông khám phá những mảnh vỡ của câu chuyện toàn cầu. Từ những khối núi Himalaya chắn ngang con đường của Ấn Độ và Trung Quốc, đến sự phụ thuộc của châu Âu vào nguồn năng lượng từ Nga, và sự cạnh tranh tài nguyên toàn cầu, Marshall tìm ra những dấu vết của địa lý trong sự phát triển và xung đột của thế giới hiện đại.
Cuốn sách không chỉ là một cuộc phiêu lưu đầy kích thích qua các quốc gia và lục địa, mà còn là một suy ngẫm sâu sắc về tương lai của nhân loại. Marshall nhắc nhở rằng, dù chúng ta có tiến vào không gian vũ trụ, chúng ta vẫn còn giam giữ trong những giới hạn tư duy của chính mình và cuộc cạnh tranh về tài nguyên. Cuốn sách này đặt ra câu hỏi căn bản về vai trò của địa lý trong xác định tương lai của chúng ta và thách thức chúng ta phải đối mặt. Marshall cho rằng “Các nhân tố địa lý vốn đã góp phần xác định lịch sử đa phần sẽ tiếp tục xác định tương lai của chúng ta”, và “Địa lý vẫn luôn luôn là một loại nhà tù định nghĩa một quốc gia là gì, hoặc có thể là gì, và là một nhà tù mà các nhà lãnh đạo thế giới thường phải nỗ lực để thoát ra”.
Tác giả Tim Marshall đã tạo ra một suy ngẫm cốt lõi về những động lực địa chính trị tồn tại trên toàn cầu, đồng thời đưa ra một lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng chúng ta vẫn là "những tù nhân của địa lý" và cần phải thực hiện nỗ lực để thoát ra khỏi những giới hạn mà nó đặt lên chúng ta.
Tác giả: Tim Marshall
Dịch giả: Phan Linh Lan
Nhà xuất bản: Hội nhà văn
Nhà phát hành: Nhã Nam
Số trang: 432 trang
Kích thước: 14x24.5cm
Mua sách online "Những tù nhân của địa lý" tại Nhà sách trực tuyến Pibook.vn giảm từ 30%
"Những tù nhân của địa lý" là một tác phẩm không thể bỏ qua cho những người quan tâm đến địa chính trị và tầm ảnh hưởng của địa lý trong cuộc sống. Review sách hay của Nhà sách trực tuyến Pibook.vn gửi tới bạn đọc bài tổng hợp những review sách được yêu thích của những độc giả đã đọc cuốn sách này. Mời bạn xem chi tiết các review sách bên dưới!
Ngày nay hai chúng ta thường nghe nghe các từ: “địa chính trị”, “địa chiến lược” trên các phương tiện truyền thông. Điều đó chứng tỏ sự quan trọng của vị trí địa lý đối với các quốc gia hiện nay.
Trong cuốn Những tù nhân của địa lý này, Tim đã cho chúng ta thấy vai trò quan trọng then chốt của các yếu tố địa lý trong bối cảnh chính trị hiện đại. Ông vẫn luôn khẳng định một điều: "các nhân tố địa lý vốn đã góp phần xác định lịch sự, đa phần sẽ tiếp tục xác định tương lai của chúng ta".
Như bạn đã biết, một đất nước được đóng khung bởi đường biên giới, dù làm bất cứ cách nào đất nước ấy cũng không vượt qua được đường biên giới của mình. Cho dù rộng lớn như Liên bang Nga, dân cư đông đúc như Trung Quốc, được hình thành từ rất nhiều hòn đảo như Nhật Bản, gặp nước láng giếng đáng ghét, liên miên khiêu chiến nhau như Ấn Độ và Pakistan hoặc đất nước của bạn lại nằm trong khu vực liên tục nóng trên bản tin thời sự hằng ngày như Trung Đông hoặc quanh năm lạnh giá như Bắc cực.
Một minh chứng cho nhận định trên của ông là nước Nga. Từ thời Pie đại đế hay Putin ngày nay nước Nga vẫn đau đầu với việc cảng biển bị đóng băng vào mùa đông. Bởi vậy, ngay khi có chính biến ở Ucraina Putin đã thôn tính ngay Crirmea bởi tầm quan trọng của cảng biển Sevastopol. Nước Nga sẵn sàng dùng quân sự để bảo vệ những gì mà họ cho là thiết yếu. Một vấn đề trọng yếu khiến nước Nga có tầm quan trọng, ảnh hưởng rất lớn trong khu vực chính là lượng dầu khí dồi dào nằm trong biên giới nước Nga khiến cho nhiều nước châu Âu lệ thuộc vào Nga.
Trung Quốc: một đất nước rộng lớn với dân số hơn một, với hơn 1 tỷ người cũng không thoát khỏi sự phụ thuộc vào yếu tố địa lý. Trung Nguyên với diện tích 160.000 dặm vuông nằm trong lưu vực sông Hoàng Hà, chạy xuống lưu vực sông Dương Tử, mật độ dân cư đông nhất trên thế giới. Tuy sông Hoàng Hà thường xuyên gây lũ lụt, tàn phá, song nó là cái nôi của nền văn minh, nơi người dân học làm ruộng, chế tạo giấy và thuốc súng. Trung Quốc đông dân và rộng lớn: đó là hai yếu tố thuận lợi quan trọng song cũng có những khó khăn kèm theo. Các chủng tộc khác ngoài tộc Hán như người Duy ngôn nhĩ đang đòi ly khai, có thể leo thang thành một cuộc nổi dậy bùng nổ hết cỡ.
Biên giới Đài Loan cũng là vấn đề không nhỏ đối với Trung Quốc. Giữa Trung Quốc và Thái Bình Dương là quần đảo mà Bắc Kinh gọi là quần đảo thứ nhất, đường 10 đoạn (đường lưỡi bò) bao gồm cả Đài Loan. Cuộc tranh chấp về quyền sở hữu trên 200 hòn đảo nhỏ đang khiến cho mối quan hệ của Trung Quốc với các nước láng giềng ngày càng căng thẳng.
Châu Âu: Được dòng hải lưu giúp ban tặng một lượng mưa phù hợp cho sự phát triển nông nghiệp cùng với đất đai màu mỡ đã khiến cho mùa màng bội thu. Nhiệt độ châu Âu mùa đông còn đủ lạnh để tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn gây dịch bệnh. Châu Âu không có sa mạc, không còn núi lửa, sông ngồi thì dài và lặng, không chảy xiết, có thể dùng thuyền đi lại trên sông rất thuận tiện, thêm nữa lại có nhiều cảng biển.
Tuy vậy, riêng từng nước ở châu Âu lại cũng có những vấn đề khó khăn bởi vị trí địa lý riêng của mình. Ví như:
- Tây Ban Nha luôn phải vật lộn với các vùng đồng bằng ven biển đất đai khô cần, các con sông ngắn dẫn đến việc tiếp cận với các thị trường xung quanh.
- Hy Lạp lại là vấn đề khác, đồng bằng ven biển cũng không thuận lợi cho nông nghiệp. Nội địa cũng có những vách đá dựng đứng, vận chuyển trên sông cũng rất khó khăn.
...
Với nhiều vấn đề đã dẫn đến tình hình các nước Bắc âu trở nên giàu có hơn và là nhà tài trợ cho các nước Nam âu kinh tế kém phát triển và tồn tại một số mâu thuẫn nặng nề.
Châu Phi: Là một châu lục giầu tài nguyên, xong tài nguyên ấy lại bị gấp thế lực bên ngoài cướp bóc. Một trong những nước châu Phi có nền văn minh sớm nhất của nhân loại là Ai Cập. Quốc gia này phát triển rực rỡ, nhưng lại bị ngãng đường chính bởi yếu tố địa lý vây quanh mình: Ai Cập bị bao bọc bởi ba mặt là sa mạc, không một ngọn cây lớn nào có thể mọc được ở Ai cập, nên không có gỗ để đóng tàu dẫn đến không thể có lực lượng hải quân hùng mạnh.
Là một châu lục khô cằn, nên giữa các nước châu Phi luôn xảy ra tranh chấp nguồn nước, ví dụ: Ai cập với Ethiopia.
Dầu mỏ cũng là nguyên nhân xảy ra chiến tranh nội chiến ở Nicaragua, Angola...
Ấn độ, Pakistan và Nhật Bản, Triều tiền cùng có một yếu tố địa lý bất lợi là những người hàng xóm luôn lục đục. Nếu như Ấn Độ và Pakistan là mối quan hệ láng giềng không hề tốt đẹp sau khi thực dân Anh rút đi, tách Ấn độ thành 2 nước : Ấn Độ và Pakistan. Đường biên giới chung Kashmir chưa bao giờ yên ắng. Mâu thuẫn tôn giáo giữa Hindu và Hồi giáo, người Sikh và người Ấn. Vùng đất này ngày càng nóng lên khi xuất hiện Taliban và một số nhóm "thánh chiến" khác...
Thì Nhật Bản và Triều Tiên là mỗi bất hòa truyền kiếp xuất phát từ các hòn đảo, thêm nữa là ý thức hệ đối nghịch.
...
Chúng ta đang sống trong một thời đại bất ổn, mọi yếu tố đều ảnh hưởng đến sự phát triển của một quốc gia. Tuy còn có những bất đồng với quan điểm của tác giả song mình vẫn cho rằng đây là một cuốn sách đáng để đọc với nhiều luận điểm mới lạ, khiến người đọc phải suy nghĩ.
Tìm mua sách của tác giả Tim Marshall tại Pibook.vn giảm từ 30% giá bìa, freeship
Điều đầu tiên và cũng là lý do chính để mình quyết định mua quyển sách này là hình thức. Nó quá đẹp, quá ấn tượng, độ dày vừa phải và giá cũng khá mềm đối với dòng sách này.
Về nội dung, "Những tù nhân của địa lý" có mười hai chương nằm gọn trong 429 trang sách. Đối với những bạn mới đọc dòng sách này, mình nghĩ rằng không có tác phẩm địa chính trị nào phù hợp hơn nó. Hệ thống thuật ngữ được sử dụng tương đối ít, nội dung được dàn đều và độ dày thông tin vừa phải. Những đặc điểm địa lý của các nước lớn, những khu vực đang là những điểm nóng được trình bày cụ thể và chi tiết. Mình đặc biệt quan tâm chương Nước Nga, Nước Mỹ và Trung Đông; điều đó có thể là do sự yêu thích và tính chất công việc mà mình cảm thấy chưa thực sự "đã". Vì theo mình, đối với một quyển sách địa chính trị việc thông tin thôi là chưa đủ. Sự lôi cuốn nằm ở chiều sâu thông tin, sự phân tích đánh giá một cách cặn kẽ và phải thật nhiều những chi tiết mới. Ở đây mình không muốn so sánh với những tác phẩm khác. Tuy nhiên, để thấy được những điểm hạn chế của nó ta có thể so sánh với những tác phẩm cùng loại như "Trật tự thế giới" hay "Bàn về Trung Quốc" của nhà ngoại giao kỳ cựu Henry Kissinger. Những điều như Nga thèm khát một cảng nước ấm, Mỹ hưởng lợi từ vị trí địa lý qua các thế chiến như thế nào, vị trí chiến lược của các đảo trên Thái Bình Dương ra sao, hay Trung Quốc đang cố cởi cái vòng kìm của Mỹ để tiến ra biển lớn bằng tham vọng trở thành một siêu cường trên biển ra sao. Đó là điều mà tôi nghĩ những ai quan tâm đến đều đã biết. Độc giả cần biết những thứ mới mẻ hơn, những quan điểm mới mẻ hơn. Những yếu tố địa lý cho đến hiện nay (thế kỷ của khoa học & công nghệ) có còn giữ vai trò tuyệt đối như những thời kỳ trước không? Nếu có thì sẽ như thế nào? ... Đó mới là những câu hỏi mà tôi quan tâm. Có thể là mình khắt khe, song mình nghĩ điều đó là cần thiết cho quá trình phát triển chung và nhu cầu được biết nhiều hơn. Đối với những bạn, những anh chị mới đọc dòng sách này, mình nghĩ là nó là một tác phẩm tốt, vừa phải và đẹp.
Cảm ơn mọi người đã học. Đây là nhận định chủ quan của mình nên sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, sai sót mong mọi người thông cảm bỏ qua. Mình rất vui khi nhận được những ý kiến đóng góp của các bạn. Một lần nữa, mình thân thành cảm ơn. Thân ái.
https://www.facebook.com/truc.nguyen.thi.thanh.2020
Địa lý là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng quyết định chính sách chính trị của một quốc gia. Những dãy núi trùng điệp, những con sông dài, những bình nguyên rộng lớn, những sa mạc mênh mông, v.v.. chính là những biên giới tự nhiên, hữu hình ngăn cách và giới hạn chính sách chính trị của nhiều quốc gia. Bên cạnh đó, những mỏ khoáng sản khổng lồ, những tuyến hải trình thuận lợi cho việc phát triển thương mại cũng trở thành những động cơ to lớn cho các mưu đồ về chính trị.
Với Trung Quốc, trong những năm gần đây, họ không hề che giấu tham vọng vượt mặt Hoa Kỳ để trở thành siêu cường quốc số 1 thế giới. Trung Quốc đã thực hiện đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, mở ra Con đường Tơ lụa mới, tạo ảnh hưởng lên một số vùng đất của châu Phi để khai thác tài nguyên thiên nhiên, đồng thời gây ra nhiều cuộc tranh chấp với các quốc gia láng giềng nhằm mở ra những tuyến hải trình có lợi cho thương mại của họ, ví dụ: tranh chấp trên biển Đông với Việt Nam, Phillipines, tranh chấp với Nhật Bản về chủ quyền của đảo Điếu Ngư/Senkaku trên biển Hoa Đông, v.v..
Với Trung Đông, ta sẽ thấy một bài học to lớn của việc xem nhẹ địa thế, văn hoá, sắc tộc khi vạch ra đường biên giới giữa các quốc gia. Sau Thế chiến I, Thực dân phương Tây đã đến vùng đất này và tuỳ tiện vạch ra những đường biên giới nhân tạo. Tộc người Kurd nằm rải rác ở nhiều quốc gia như Iraq, Iran, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ… Những cuộc nổi dậy của người Kurd với mong muốn thống nhất các vùng đất của người Kurd sinh sống thành một quốc gia mới – “Kurdistan” đã góp phần khiến khu vực này thường xuyên bất ổn. “Nhà nước Hồi giáo tự xưng” IS với tham vọng thống nhất tất cả những tín đồ Hồi giáo trong khu vực thành một quốc gia độc lập, đã gây ra không ít những vụ tấn công đẫm máu.
Với châu Phi, địa lý dường như chẳng hề ưu ái cho khu vực này những điều kiện thuận lợi để phát triển. Châu Phi là một lục địa rộng lớn, nhưng đường bở biển thì phẳng lì, rất khó khăn cho việc neo đậu tàu thuyền và vì thế việc phát triển hoạt động hàng hải cũng chẳng mấy thuận lợi. Các dòng hải lưu tạo cho lục địa này những hoang mạc khổng lồ, không thích hợp cho việc phát triển các hoạt động canh tác. Cuối cùng, nguồn tài nguyên khoáng sản dồi dào những tưởng là món quà tốt đẹp nhất mà thiên nhiên đã ban cho châu Phi, nhưng thực chất lại biến châu lục này trở thành miếng mồi béo bở cho các thế lực châu Âu, Hoa Kỳ và gần đây nhất là Trung Quốc nhảy vào xâu xé. Châu Phi cứ thế chìm trong đói nghèo và khủng hoảng.
Tổng hợp: Minh Ngọc
30%
25%
30%
30%
30%
