Khám phá sâu sắc những dấu ấn lịch sử khắc nghiệt và sức mạnh của sự kiên cường nhân văn qua "Bác Hana" – một tác phẩm đầy xúc động của Alena Mornštajnová. Tiểu thuyết này không chỉ là một chứng nhân của nỗi đau di truyền qua các thế hệ mà còn là một lời tự sự về sự chấp nhận và vượt qua.
"Bác Hana" đưa chúng ta về với Mezirící, một thị trấn nhỏ nơi chứng kiến cuộc sống đầy thách thức của ba người phụ nữ trong hai khoảng thời gian khác nhau. Đầu tiên, chúng ta theo dõi Mira, một cô gái nhỏ mất cả gia đình vì dịch thương hàn vào những năm 1950 và phải tìm sự an ủi bên bác Hana, "một người phụ nữ lập dị và yếu ớt." Họ chia sẻ không chỉ mái nhà mà còn chia sẻ nỗi cô đơn và hành trình tìm kiếm ánh sáng cuộc sống.
Phần thứ hai cuốn sách đưa chúng ta trở lại quá khứ, vào nỗi kinh hoàng của Holocaust, qua số phận của Rosa và Hana. Qua đó, người đọc sẽ thấy rằng Hana không chỉ là tên của nhân vật, mà còn là trọng tâm của cảm xúc - "cô ấy cảm thấy mình tội lỗi, cảm thấy hổ thẹn tủi nhục." Tuy nhiên, "Bác Hana" không chỉ đơn thuần là một câu chuyện về Holocaust, mà còn là cuộc đối đầu giữa ước mơ của một cô gái và sự tàn nhẫn của hiện thực.
Qua bút pháp tinh tế và sâu lắng, Alena Mornštajnová - nhà văn và dịch giả tài năng sinh năm 1963, đã dệt nên một tác phẩm đoạt giải Česká kniha năm 2018, khắc họa không chỉ những tổn thương mà còn là sự kiến tạo nên hy vọng và ý nghĩa mới cho cuộc sống. "Bác Hana" không chỉ là tiểu thuyết, mà còn là một chứng từ văn hóa, một bản ca về sức mạnh tinh thần, khẳng định vị thế của Alena Mornštajnová trong lòng độc giả và nền văn học Séc đương đại.
Tác giả: Alena Mornštajnová
Dịch giả: Bình Slavická
Nhà xuất bản: Phụ nữ Việt Nam
Số trang: 332
Phát hành: 2023
Giá bìa: 109.000đ
Mua tiểu thuyết giá rẻ ‘Bác Hana’ tại Nhà sách online Pibook.vn tiết kiệm từ 30% giá bìa
Trong cái rét cắt da cắt thịt của một thị trấn nhỏ ở Séc, "Bác Hana" không chỉ mang đến cơn gió lạnh thổi qua những trang giấy mà còn kéo theo những lá thư tình cảm từ quá khứ. Alena Mornštajnová đã dệt nên một tấm thảm văn học phức tạp, nơi mỗi mũi kim là một câu chuyện, mỗi mảnh vải là một số phận, và mỗi đường nét là một bài học về sức mạnh không gì lay chuyển được của tình thân và niềm tin. Blog sách hay của Nhà sách trực tuyến Pibook.vn gửi tới bạn đọc tổng hợp một vài chia sẻ cảm nhận của đọc giả đã đọc tác phẩm, mời bạn thảm khảo review sách bên dưới!
Bác Hana - Alena Mornštajnová
Dọn nhà Tết năm nay tôi mới nhận ra phân nửa số tiểu thuyết của mình có bối cảnh Thế chiến thứ hai. Ngạc nhiên là tôi chưa từng ý thức mình sở hữu chúng nhiều thế nào, bởi tôi không đặc biệt hứng thú với chủ đề này. Chỉ khi ngẫm lại mới thấy mình đọc cũng kha khá.
“Bác Hana” là cuốn tiểu thuyết mới nhất thuộc bộ sưu tập (không chủ đích) này. Có thể nói, tuy cùng một chủ đề, tuy cùng một tâm thế chờ đợi những câu chuyện đau thương, những cuốn sách về Thế chiến thứ hai luôn có những cách khai thác nằm ngoài mong đợi của tôi.
Với “Bác Hana”, tôi rất thích cách xếp lớp những câu chuyện với góc nhìn từ nhiều con người đối mặt với chiến tranh ở những góc nhìn khác nhau. Từ tên cuốn sách, ta có thể biết Hana chính là nhân vật trung tâm. Câu chuyện của người đàn bà khắc khổ được mở nút bằng cách ngược dòng về thời niên thiếu của cô thiếu nữ Hana. Một câu chuyện kinh khủng - điển hình của rất nhiều tâm hồn trẻ tuổi phải sống qua và trở thành nạn nhân trực tiếp của cuộc chiến. Một cuộc đời bị xoay vần với tổn thương nặng nề về thể xác và những ám ảnh sâu sắc về những cuộc đời khác mà lẽ ra cô và gia đình đã có nếu không phải vì những quyết định sai lầm của mình. Hana đã bắt đầu như một đóa hoa rực rỡ nhưng không héo tàn, cô trực tiếp bị thiêu rụi bởi lòng tin của chính mình với tình yêu và niềm tin của con người với con người. So với Hana, cô em gái Rosa như đóa hoa dại yếu ớt, kém sắc hương hơn. Tuy vậy, dẫu phải trải qua cùng những mất mát và đứng trước hiểm họa diệt chủng như Hana, cuộc đời Rosa may mắn được rẽ sang hướng khác ngay trước bờ vực. Ở nhánh rẽ đó, cô vươn mình sống một cách thầm lặng, với nếm trải cả đau thương lẫn tình yêu, giữ cho cô một trái tim vị tha, một tâm hồn bao dung. Hai người con gái xuất thân cùng một gia đình rẽ thành những dòng nước; người dạt ra biển lớn dông bão, chìm mình xuống đáy sâu tưởng chừng không ngoi lên được; người chảy ra sông êm đềm trôi, lắng xuống những phù sa ký ức. Hóa thành bức tranh đối nghịch nổi bật nhất của câu chuyện.
Điểm đặc biệt của cuốn sách với tôi còn là cách mở đầu bằng một kết thúc. Tưởng chừng như câu chuyện diễn tiếp với những đau thương, những mong chờ vụt tắt chẳng dẫn tới một điều gì xán lạn, hóa ra lại khiến hành trình đọc tưởng như dễ nhìn thấu trở nên khó đoán. Tất cả những xúc cảm chảy qua, những lần lữa không mở được trang tiếp theo vì sợ cái mình phải đối mặt, hoặc rất đỗi mong chờ đến đoạn kế tiếp để nhận lấy một nụ cười nhẹ nhõm… đều được tâm trí tôi mài sắc. Có lẽ vì không ngờ được hành trình thu nhặt lại phong phú đến thế, cảm xúc lại tiếp tục vỡ òa với cái kết thực sự. Cái kết mở ra tia hy vọng không chỉ cho câu chuyện tang thương của cô bé mồ côi, mà còn cho những câu chuyện đã chôn vùi vào lớp áo đen của người phụ nữ trung niên và cả câu chuyện tương lai dành cho họ.
Tôi thường vị tha hơn với tiểu thuyết về chiến tranh (cũng may mắn chưa gặp cuốn nào viết tệ đến nỗi không thể bao dung), bởi suy cho cùng tôi là kẻ may mắn sống ở thời bình, khó lòng nói rằng mình hiểu biết được bao nhiêu về những hậu họa của cuộc chiến. “Bác Hana” không hẳn là một cuốn tiểu thuyết xuất sắc, nhưng đối với tôi nó trọn vẹn và tài tình đủ để khiến người ta bị cuốn theo và cảm nhận được nó sâu sắc. Như thế chắc là đủ để thuyết phục các bác đọc rồi nhỉ?
Chào thân ái từ tinh cầu nóng chảy!
Bác Hana – Alena Mornštajnová
Rate 5/5
Là một cuốn sách chứa đựng mọi điều đẹp đẽ nhất về những chữ “tình” – tình thương, tình người, tình yêu, tình cảm gia đình, nhưng cũng là những trang sách ấy mang đến nhiều nỗi đau đớn nhất.
Bác Hana không chỉ còn là một cái tên, mà là hình tượng chứa đựng mọi bi kịch. Khi đọc những trang cuối cùng của cuốn sách, mình đã giận tác giả nhiều lắm, hà cớ gì phải để bác Hana chết đi sống lại nhiều như vậy, thà rằng hãy để bác thôi đau đớn, thà rằng chia đều cho mỗi người một ít; tại sao không có nhân quả và trả giá, tại sao không xoa dịu Bác thêm chút nữa, tại sao không nghĩ cách để Bác được yêu thương nhiều hơn… Nhưng rồi cũng phải chấp nhận, đó chính là cuộc đời, đôi khi nó phải vậy; đôi khi văn học cũng cần những thứ như thế để những người trải qua những mảnh đời tương tự thấy được đồng cảm; để những người chưa từng phải trải qua những đau đớn đó có khả năng thấu cảm; để trái tim người đọc có khả năng rung lên những nhịp điệu khe khẽ, vừa ngân nga vừa chua xót một chút thôi; để thấy được sự đa dạng màu sắc của cuộc sống và số phận con người…trong đời thường, và trong chiến tranh.
Không biết đây đã là cuốn sách thứ mấy chứa đựng đề tài về diệt chủng Đức mà mình có, mà mình đọc, nhưng chưa lúc nào nó khiến mình thôi kinh hoàng và sợ hãi. Ngay cả những hình ảnh được mô tả nhiều đến mức ám ảnh, nó cũng chưa một lần khiến mình thấy nhàm chán đơn điệu hay bớt đồng cảm.
Trở về từ Trại tập trung, Bác Hana không còn là người bình thường trẻ trung xinh đẹp nữa. Bác sống dựa vào sự chăm sóc của gia đình người em gái Rose cho đến khi cả gia đình em gái chết đi để lại cho bác một cô cháu gái. Xuyên suốt quá trình 2 bác cháu tìm cách chung sống hòa bình với nhau, những câu chuyện đẹp đẽ và đau khổ từ quá khứ đến hiện tại lần lượt xuất hiện.
“Bác Hana” của Alena Mornštajnová được viết với một giọng văn giản nhị nhưng thủ pháp viết tạo hiệu ứng vòng lặp gây cảm giác liên tưởng và so sánh. Những chuyện từng xảy ra ở thế hệ đi trước, được tác giả khéo léo cài cắm ở thế hệ sau; sẽ có những chi tiết lặp lại, cũng có những chi tiết được thay đổi, đó là cách mà tác giả “đền đáp” cho nhân vật, dùng thế hệ sau gỡ rối cho những bất hạnh đau thương ở thế hệ trước. Chắc mọi người đều biết, cảm giác, chỉ cần người mình yêu thương hạnh phúc và có được những gì mình chưa từng có cũng đã là một loại an ủi; cảm giác thiêng liêng cao cả đó nó chỉ xảy ra đối với những người có “tình thân” mà thôi, nó phân biệt tuyệt đối với mọi loại tình cảm khác, ngay cả khi những người thân đó có những lựa chọn gây tổn thương cho nhau. Và rồi lòng bác Hana đã dịu đi như vậy, những đám sương mù quá khứ thôi làm bác nhức nhối, vì giờ bác có thể yên tâm hơn về cô cháu gái của mình.
Trong truyện, nhiều những chi tiết cho mình ấn tượng, dù những chi tiết ấy rất đỗi đơn giản, dịu dàng.
1. Tình Thân:
Một bác Hana “có vẻ lập dị” kiệm lời, thô kệch ở với cô cháu gái “không biết gì về quá khứ của gia đình”, luôn cá tính nghịch ngợm, hay nói dối, nhưng chẳng hiểu sao không bao giờ nói dối Bác. Có lẽ chỉ bởi vì Bác không bao giờ trách mắng như mẹ Rosa.
“Tôi không nhớ có khi nào bác Hana hỏi tôi một điều gì đó không.
Dứt khoát là bác không bao giờ hỏi tôi đã làm gì suốt cả buổi chiều, hoặc vì sao mà tôi về nhà tận khi trời đã tối. Mà bác cũng không phải hỏi gì, bởi vì tôi tự kể cho bác nghe hết thảy mọi chuyện. Tôi đã rất sung sướng vì những phát hiện không ngờ tới, vì những cơ hội được chơi, cũng như sự phiêu lưu tuyệt vời mà tầng mái ở nhà tôi mang lại, đến mức mà tôi phải chia sẻ, phải kể hết cho bác nghe.
Tôi mang về nhà bác những quyển sách cũ, đưa chúng ra để bác thấy và đọc cho bác nghe những trích đoạn mà tôi thích nhất.”
Tưởng rằng bác Hana chẳng bao giờ có cảm xúc gì với những câu chuyện ấy, cho đến khi bác Hana chịu bộc bạch, rằng:
“Tôi đã chờ Mira cả đêm, và khi nó hiện ra ở cửa vào lúc rạng sáng, trong người tôi bừng lên một cái gì rất giống niềm hạnh phúc.
Suốt chín năm trời, hôm nào tôi cũng ngóng chờ lúc Mira đi học về, nghe nó liến thoắng kể hàng nghìn câu chuyện xảy ra với nó và các bạn của nó chỉ trong duy nhất một ngày. Rồi sau đó, nó cầm sách giáo khoa, hoặc cuốn tiểu thuyết, đến ngồi lên bậu cửa sổ hay vào chỗ ưa thích của mình ở ghế sofa, thỉnh thoảng nó nhắc lại những định nghĩa toán học, hay đọc cái gì đó cho tôi nghe.”
Nó khiến mình thấy nhẹ nhõm như chuyện của bản thân ấy. Thi thoảng những cuộc đời tưởng chừng như chẳng liên quan trong sách lại cho mình cảm giác an ủi thực sự.
Mình cũng có người Chú lắng nghe những chuyện tầm phào của mình hằng ngày, tất nhiên là không có bệnh gì về thần kinh hay sang chấn tâm lý. Nhưng gần như không bao giờ phản ứng gì, những lần hiếm hoi phản ứng gì đó cụ thể thì mình lại điên tiết lên giận dỗi như cách Mira bỏ Bác Hana mà đi, những phản ứng mà đáng nhẽ mình không nên làm thế và cũng không phản ứng như thế với những người khác. Cụ thể tại sao thì thực sự không rõ nữa. Sau đó mọi chuyện lại lặp lại như cũ.
Những lời của Bác Hana khiến mình xúc động nhẹ nhẹ, xoa dịu mình nhẹ nhẹ như vậy đó.
2. Tình Yêu:
Là truyện tình hết sức tréo nghoe của các nhân vật. Thực sự trên đời không có gì đáng sợ bằng lòng ghen tuông của phụ nữ.
Mình đã định phân tích sâu chi tiết này lắm. Nhưng thôi, mỗi người sẽ có cảm nhận khác nhau.
3. Tình Bạn:
Có một lần, tôi hỏi mẹ vì sao mẹ không có một người bạn gái thực sự nào. Mẹ tôi ngạc nhiên vì sao mà tôi lại nghĩ như thế, và sau đó mẹ bảo tôi rằng tình bạn của người lớn là thứ hoàn toàn khác cái tôi nghĩ.
"Các bạn gái lớn không đi chơi với nhau hằng ngày như con và Jarmilka", mẹ giải thích cho tôi. "Họ không chờ nhau để cùng đến chỗ làm việc, cũng không chia cho nhau ăn bữa điểm tâm.
Họ không gặp nhau hằng ngày, thậm chí có khi hàng mấy tuần không gặp nhau, nhưng họ biết về nhau, và khi cần thì họ giúp đỡ lẫn nhau."
Tổng hợp: Minh Ngọc
30%
