Đôi khi, làm cha mẹ có thể là một hành trình đầy khám phá và thách thức. Bạn có bao giờ tự hỏi, trong hàng ngàn cách nuôi dạy con trên thế giới, mình đang áp dụng phong cách nào?
Hãy cùng Blog sách hay của Nhà sách trực tuyến Pibook.vn bắt đầu khám phá 7 phong cách nuôi dạy con phổ biến nhất. Qua đó, bạn không chỉ hiểu rõ hơn về bản thân, mà còn có thể tìm thấy những phương pháp nuôi dạy phù hợp nhất với mình và gia đình. Bạn sẽ thấy rằng, mỗi phong cách nuôi dạy đều có những ưu và nhược điểm riêng, và quan trọng nhất là tất cả đều xuất phát từ tình yêu thương vô điều kiện của cha mẹ dành cho con cái.
Khi nói về việc nuôi dạy con cái, không ít chuyên gia trong lĩnh vực phát triển trẻ em đánh giá cao phong cách nuôi dạy con am hiểu và có quyền lực. Đặc điểm nổi bật của phong cách này bao gồm:
• Xây dựng các nguyên tắc và giới hạn rõ ràng, nhất quán cho các hành động và thói quen của con.
• Đặt mục tiêu phù hợp với khả năng của con.
• Tôn trọng và chú ý đến ý kiến đóng góp của con.
• Luôn mở lòng đối với những phản hồi tích cực từ con.
Phong cách nuôi dạy con am hiểu và có quyền lực giúp tạo nên một môi trường dạy dỗ đầy yêu thương, khích lệ và hỗ trợ con. Nó không chỉ góp phần nâng cao sức khỏe tinh thần của con mà còn giúp con tạo ra sự tự trọng và chất lượng cuộc sống tốt hơn. Theo một nghiên cứu công bố vào năm 2012, trẻ em được nuôi dưỡng bởi phong cách này thường có tự trọng và chất lượng cuộc sống tốt hơn so với trẻ em nuôi dưỡng theo phong cách độc đoán hoặc dễ dàng.
Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS), trẻ em có cha mẹ theo phong cách nuôi dạy con có am hiểu và có quyền lực thì có ít khả năng:
• Sử dụng các chất gây nghiện.
• Thực hiện các hành vi bạo lực.
Mặc dù phong cách nuôi dạy con am hiểu và có quyền lực nhận được sự đánh giá tích cực từ hầu hết các chuyên gia, nhưng nó cũng yêu cầu các bậc phụ huynh phải kiên nhẫn và không ngại công sức để lắng nghe và tương tác với con. Đồng thời, việc điều chỉnh các quy tắc đôi khi có thể gây ra khó khăn cho cả phụ huynh và trẻ.
Mua Sách nuôi dạy con tại Nhà sách online Pibook.vn siêu rẻ giảm từ 30% giá bìa
Phương pháp nuôi dạy con "độc đoán" thường được thực hiện theo một khuôn khổ rất cứng nhắc, với những quy tắc nghiêm ngặt và yêu cầu con phải tuân thủ một cách tuyệt đối. Dưới đây là một số đặc điểm tiêu biểu:
• Các quy tắc nghiêm ngặt và không chấp nhận bất kỳ ngoại lệ nào.
• Sử dụng các biện pháp kỷ luật nghiêm khắc khi con không tuân theo.
• Đặt ra mục tiêu và kỳ vọng cao, đồng thời yêu cầu con phải đạt được.
• Thiếu sự quan tâm và lắng nghe đến cảm xúc và ý kiến của con.
Bản chất của phong cách này có thể mang lại một số kết quả tích cực. Nó có thể giúp con biết rõ giới hạn của mình và thúc đẩy họ phấn đấu hơn để đạt được mục tiêu. Đặc biệt, phong cách này thường tạo ra những đứa trẻ nghe lời và biết rõ việc mình nên làm gì và không nên làm gì.
Tuy nhiên, theo một nghiên cứu của Đại học New Hampshire năm 2012, phong cách độc đoán cũng có những hạn chế. Trẻ em được nuôi dưỡng dưới sự giám sát quá mức của cha mẹ thường:
• Xu hướng chống đối và không tuân theo lời cha mẹ.
• Có khả năng cao tham gia vào các hành vi tiêu cực như hút thuốc, bạo lực và sử dụng chất kích thích.
Những đứa trẻ lớn lên trong môi trường độc đoán thường cảm thấy bị ràng buộc và tạo ra sự không hài lòng. Điều này có thể dẫn đến việc trẻ cảm thấy bị áp lực và nổi loạn, gây ra sự xung đột trong mối quan hệ gia đình.
Phong cách nuôi dạy con "gần gũi, gắn bó" là cách tiếp cận tự nhiên và trực quan trong việc chăm sóc con cái. Trong mô hình này, cha mẹ sẽ cố gắng đáp ứng mọi nhu cầu của trẻ và tạo ra một môi trường an toàn, thân thiện cho sự phát triển của trẻ.
Dù phong cách này có vẻ như là dựa vào bản năng, nó lại được nghiên cứu và chứng minh rằng mang lại những lợi ích đáng kể. Theo một nghiên cứu năm 2010 trên APAPsychNET, những trẻ được nuôi dưỡng theo phong cách này thường:
• Tự lập và thích thú với sự độc lập.
• Thích ứng tốt với môi trường xung quanh.
• Trải nghiệm ít căng thẳng và áp lực.
• Có khả năng đồng cảm với người khác.
• Có khả năng kiểm soát cảm xúc của mình.
Tuy nhiên, một điều cần lưu ý là phong cách nuôi dạy này đòi hỏi cha mẹ phải dành nhiều thời gian và sự chú tâm. Đặc biệt, khi cho trẻ sơ sinh ngủ cùng giường với mình - một trong những phương pháp thường được sử dụng trong mô hình này - có thể làm tăng nguy cơ hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS), điều này không được khuyến nghị bởi các chuyên gia.
Phong cách nuôi dạy con "Dễ dãi" là một cách tiếp cận linh hoạt, trong đó cha mẹ cung cấp cho trẻ sự tự do để tự điều chỉnh và quyết định cho bản thân. Điểm khác biệt chính giữa phong cách này và phương pháp truyền thống là cha mẹ:
• Không đặt ra các giới hạn cứng nhắc cho trẻ.
• Tránh việc kiểm soát trẻ mỗi lúc, mỗi nơi.
• Đưa ra một số nguyên tắc cơ bản (nếu cần).
• Nhường cho trẻ quyền đưa ra nhiều quyết định tự lập.
Cha mẹ theo phong cách "dễ dãi" thường rất yêu thương và chăm sóc con cái. Họ ủng hộ trẻ phát triển một cách tự do, mạnh mẽ và quyết đoán. Dù rằng, đây không phải là phong cách nuôi dạy con được khuyến nghị bởi đa số các chuyên gia.
Tuy nhiên, phong cách "dễ dãi" có thể đặt trẻ trước nhiều khó khăn và thách thức do thiếu sự định hướng và hỗ trợ từ cha mẹ. Thậm chí, một nghiên cứu năm 2016 chỉ ra rằng, việc nuôi dạy con cái theo kiểu này có thể tạo ra những trẻ thiếu kỷ luật và không kiểm soát được hành vi của mình.
Phương pháp nuôi dạy con trong "phạm vi tự do" chấp nhận cho con có quyền tự mắc sai lầm và đối mặt với rủi ro từ những việc chúng muốn thực hiện. Cha mẹ sẽ giảm thiểu sự quản lý trực tiếp trên con, đồng thời đưa ra các quy tắc và hậu quả nếu con không tuân thủ.
Phong cách nuôi dạy này khuyến khích trẻ tự kiểm soát và chịu trách nhiệm cho những hành động của mình. Điều này tạo cho trẻ cảm giác:
• Tự do làm những gì mình muốn, giảm cảm giác nhàm chán do bị kiểm soát quá nhiều.
• Có năng lực đưa ra quyết định tốt hơn và tự chủ với quyết định của mình.
Tuy nhiên, phong cách "phạm vi tự do" có thể đẩy trẻ vào tình huống nguy hiểm hoặc khó khăn khi không có sự giám sát của người lớn. Điều này cũng có thể đặt cha mẹ vào tình huống pháp lý không mong muốn ở một số quốc gia, nếu họ bị coi là bỏ bê hoặc không chăm sóc đúng cách cho con cái.
"Cha mẹ trực thăng" là những người thường xuyên can thiệp sâu vào cuộc sống của con, từ việc chọn bạn bè, quyết định thực đơn hàng ngày đến việc quản lý thời gian rảnh của con. Họ thường:
• Cố gắng kiểm soát nhiều tình huống trong cuộc sống của con.
• Thiếu niềm tin vào khả năng con xử lý tình huống.
• Không ngừng đưa ra lời khuyên và hướng dẫn cho con.
• Thường xuyên giải quyết vấn đề thay con.
Tuy nhiên, tất cả những hành động này đều bắt nguồn từ tình yêu và sự quan tâm đến con, với mong muốn bảo vệ con khỏi những sai lầm có thể ảnh hưởng đến tương lai của chúng.
Mặc dù nhiều chuyên gia khuyên cha mẹ nên thận trọng với phong cách nuôi dạy "trực thăng" vì nó có thể khiến con cảm thấy bị gò bó và phụ thuộc, một nghiên cứu năm 2016 được trích dẫn từ nguồn Research Trusted cho thấy rằng những đứa trẻ có cha mẹ theo phong cách này thực sự rất giỏi trong việc chấp nhận rủi ro, mắc lỗi và giải quyết chúng.
Tuy nhiên, các nhà tâm lý học tại Đại học Indiana đã chỉ ra rằng những đứa trẻ có cha mẹ theo phong cách "trực thăng" thường:
• Thiếu tự tin và lòng tự trọng.
• Có mức độ lo lắng và trầm cảm cao hơn khi trưởng thành.
• Sợ thất bại.
• Kém trong việc giải quyết vấn đề.
Phong cách nuôi dạy "bỏ bê" thường liên quan đến sự thiếu quan tâm và thờ ơ của cha mẹ đối với việc nuôi dạy con. Dù có một số trường hợp nằm ngoài tầm kiểm soát, nhưng cha mẹ theo phong cách này thường:
• Chỉ quan tâm tới những nhu cầu cơ bản của trẻ, bỏ qua những nhu cầu về tinh thần.
• Ít thể hiện tình cảm và yêu thương đối với con.
• Đòi hỏi con phải làm những công việc quá sức cho tuổi tác của họ.
Nghiên cứu từ năm 2009 cho thấy rằng cha mẹ theo kiểu nuôi dạy này thường đã từng bị cha mẹ của mình bạo hành thể chất gấp 5 lần và bị bỏ rơi hơn 1.4 lần trong thời thơ ấu. Điều này giải thích vì sao họ lại chọn cách nuôi dạy con theo kiểu này, có thể do một số lý do hoặc hoàn cảnh ngăn cản họ hình thành mối liên kết với con của mình.
Thực tế là phong cách nuôi dạy "bỏ bê" không có điểm tích cực nào. Nó thường mang lại rất ít hoặc không có lợi ích nào cho sự phát triển của trẻ.
Theo nghiên cứu được công bố vào năm 2019 trên Tạp chí Nghiên cứu Gia đình và Trẻ em, những đứa trẻ lớn lên với phong cách nuôi dạy này thường có:
• Khó kiểm soát cảm xúc.
• Nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao.
• Khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội.
• Có xu hướng chống đối xã hội, tham gia vào các hoạt động gây rối và đánh nhau.
Tổng hợp: Minh Hằng
30%
30%
30%
25%
30%
