Bạn có chắc rằng mình đã hiểu đúng về chủ nghĩa khắc kỷ? Hãy cùng khám phá 5 hiểu lầm thường gặp nhất về trường phái triết học này.
Chủ nghĩa khắc kỷ hay Stoicism, là một trong những trường phái triết học bị hiểu sai nhiều nhất. Có thể là do tên gọi "khắc kỷ" khiến nhiều người liên tưởng đến những từ như "khắc nghiệt" và "ích kỷ". Hoặc có thể là do việc chúng ta chưa có cơ hội để thấu hiểu thật sâu về trường phái triết học này. Dưới đây, hãy cùng Blog sách hay của Nhà sách online Pibook.vn tìm hiểu về những hiểu lầm thường gặp, cũng như "nỗi oan" mà chủ nghĩa khắc kỷ thường phải đối mặt.
Xem thêm: Chủ nghĩa khắc kỷ là gì?
Một quan niệm khác thường được nhận biết lầm về chủ nghĩa khắc kỷ là nó được xem là một tôn giáo. Nếu bạn đang tưởng tượng về các buổi lễ cầu nguyện, thờ cúng, nghi thức tôn giáo hay các giới luật tôn giáo, thì chắc chắn chủ nghĩa khắc kỷ không phải là một tôn giáo trong ngữ cảnh đó.
Edward Caird, một triết gia nổi tiếng, đã mô tả chủ nghĩa khắc kỷ như một hình thức triết học mang đậm tính tôn giáo. Tuy nhiên, điều này không nghĩa là chủ nghĩa khắc kỷ là một tôn giáo. Thực tế, nó tiếp nhận và tôn trọng những giáo lý tốt đẹp của nhiều tôn giáo khác nhau, nhưng không đặt ra những nguyên tắc hay luật lệ cố định để tuân theo.
Chủ nghĩa khắc kỷ không đòi hỏi bạn thay đổi cuộc sống hoặc công việc hàng ngày của mình để cống hiến cho nó. Những gì nó đề xuất là việc bạn áp dụng và thực hành một cách kiên trì các nguyên tắc của nó trong cuộc sống. Nếu bạn cảm thấy nguyên tắc khắc kỷ phù hợp với mình, hãy tiếp tục thực hiện. Ngược lại, bạn hoàn toàn có thể dừng lại bất cứ lúc nào bạn muốn.
Xem thêm: Sách hay về Chủ nghĩa khắc kỷ
Khi nghĩ về chủ nghĩa khắc kỷ, nhiều người thường tưởng tượng ra hình ảnh một người tự lập, xa lánh thế giới và tập trung hoàn toàn vào bản thân. Điều này, tuy nhiên, lại là một hiểu lầm phổ biến. Thực tế, chủ nghĩa khắc kỷ không khuyến khích sự tách biệt mà ngược lại, nó khuyên chúng ta tìm kiếm sự hòa hợp với xã hội.
Hãy nhìn vào hai hình mẫu của chủ nghĩa khắc kỷ: Marcus Aurelius - một hoàng đế La Mã và Seneca - một triết gia, cả hai đều đã dành cả cuộc đời mình để phục vụ xã hội. Nhận xét của Thomas de Quincey về Marcus Aurelius trong "The Caesars" đã mô tả rõ điều này: “người thực tế và đầy nhân tính nhất trong số các vị hoàng đế xuất sắc nhất.”
Chủ nghĩa khắc kỷ thực sự khuyên chúng ta làm chủ cảm xúc và tâm lý của mình, nhưng điều này không có nghĩa là chúng ta phải tách biệt khỏi thực tại. Đây là một nền tảng quan trọng của học thuyết "apatheia", một thuật ngữ thường bị nhầm lẫn với sự lãnh đạm. Thay vì trốn tránh hoặc phớt lờ thực tại, chúng ta được khuyến khích tiếp nhận và chấp nhận nó, và đồng thời, không để những "đam mê" làm mất đi sự kiểm soát cá nhân.
Có một hiểu lầm thường gặp về chủ nghĩa khắc kỷ là nó tạo nên những người ích kỷ, chỉ chăm chú vào bản thân mình và tách biệt khỏi thế giới xung quanh. Thực tế, chủ nghĩa khắc kỷ lại mạnh mẽ phủ nhận quan điểm này.
Dường như, có một số người tiếp cận chủ nghĩa khắc kỷ với một tư duy ích kỷ ban đầu, nhưng nếu họ tiếp tục giữ lấy thái độ này, họ sẽ không bao giờ trở thành một người khắc kỷ thực sự. Chủ nghĩa khắc kỷ trân trọng việc thực hành đức hạnh, và không ích kỷ là một phần quan trọng của nó.
Seneca, trong "Sự kiên định của người sáng suốt" (On the firmness of the wise man), đã làm rõ rằng người khôn ngoan cảm nhận được nỗi đau và mất mát, cả về mặt tinh thần lẫn thể chất, nhưng vẫn giữ vững nguyên tắc của mình. Chỉ khi có thực hành như vậy, họ mới có thể thực sự thực hiện đức hạnh.
Người khắc kỷ tìm kiếm sự bình yên không bằng cách né tránh, mà bằng cách không để mình bị ảnh hưởng bởi những cảm xúc tiêu cực từ những người xung quanh. Sự bình yên không phải là một kỹ năng có thể luyện tập, mà nó là kết quả của quá trình học hỏi và cải thiện bản thân, để trở nên kiên nhẫn và yêu thương hơn.
Do đó, người thực hành chủ nghĩa khắc kỷ thực sự quan tâm đến xã hội, công lý, và nỗi đau của người khác, chứ không chỉ tập trung vào bản thân như nhiều người thường nghĩ.
Chủ nghĩa khắc kỷ thường bị gán với hình ảnh của người lạnh lùng, khắt khe và tránh xa những cảm xúc. Tuy nhiên, sự thật thì lại khác xa.
Chủ nghĩa khắc kỷ không chỉ giáo dục chúng ta cách kiểm soát bản thân, mà còn chỉ dẫn chúng ta tìm kiếm sự cân bằng, để chúng ta có thể trải nghiệm niềm vui một cách tự nhiên và bền vững hơn. Seneca, trong "On Anger", đã rõ ràng khuyên chúng ta không nên sống một cách khô khan và lạnh lùng, vì điều đó chỉ dẫn đến sự sợ hãi, chán chường, và thất chí. Thay vào đó, chúng ta cần những niềm vui để cổ vũ, vực dậy tinh thần.
Chủ nghĩa khắc kỷ không chống lại cảm xúc, nhưng lại cảnh báo chúng ta về những "cảm xúc tiêu cực" như giận dữ, căng thẳng, ghen ghét và sợ hãi. Epictetus, trong "Đàm luận" (Discourses), đã chỉ rõ rằng chúng ta không nên trở nên vô cảm như một bức tượng, mà nên chú trọng đến mối quan hệ của mình thông qua bản năng và nhận thức.
Vì vậy, chủ nghĩa khắc kỷ không khuyến khích sự khắt khe hay lạnh lùng, mà thay vào đó, nó khuyên chúng ta hãy chọn một cách nhìn xác đáng, loại bỏ những hành động và cảm xúc không tốt ngay từ đầu, để chúng không đẩy ta vào tình trạng phải khổ sở kiềm chế sau này.
Một hiểu lầm khác về chủ nghĩa khắc kỷ là nó được xem như một "bản hướng dẫn cuộc đời" hoàn chỉnh. Trái lại, chủ nghĩa khắc kỷ không phải là một bí quyết hay công thức mà bạn chỉ cần tuân theo một cách mù quáng để đạt được cuộc sống hoàn hảo.
Chủ nghĩa khắc kỷ mang đến cho bạn một hệ thống tư tưởng mà bạn có thể lựa chọn để áp dụng vào cuộc sống. Nhưng quan trọng hơn, nó yêu cầu bạn tự đánh giá và phản ánh về phương pháp và mục tiêu bạn đặt ra khi thực hành khắc kỷ.
Điều này cũng không nghĩa là chủ nghĩa khắc kỷ là một "mánh khóe" giúp bạn đạt được mọi điều bạn mong muốn, như sự giàu có hay tham vọng cá nhân. Thay vào đó, việc thực hành khắc kỷ giúp bạn nhận ra và phân biệt những thứ mà bạn có thể kiểm soát và những thứ bạn không thể kiểm soát. Phân biệt này giúp định hình thái độ của bạn trước những thách thức, khủng hoảng, và thất bại, giúp bạn đối mặt với những mất mát khi không đạt được điều bạn mong muốn.
Xem thêm bài viết:
Tổng hợp: Thanh Nhã
30%
30%
30%
30%
30%
