Chủ nghĩa Khắc kỷ, một học thuyết triết học xuất hiện vào khoảng năm 301 trước Công nguyên, không chỉ là một quan điểm về thế giới mà còn là một nguồn cảm hứng vô cùng phong phú cho những chiến lược và kỹ thuật tâm lý, nhằm giáo dục con người về sự dẻo dai trước những thử thách của cuộc sống.
Hãy cùng Blog sách hay của Nhà sách trực tuyến Pibook.vn tìm hiểu 5 chiến lược tâm lý từ chủ nghĩa Khắc kỷ mà bạn có thể ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày. Những chiến lược này được Donald Robertson, một bậc thầy về chủ đề này, giới thiệu trong cuốn sách "Chủ nghĩa Khắc kỷ - Hành trình từ tự chủ đến bình an" (tựa gốc: "Stoicism and the Art of Happiness"). Robertson dẫn dắt chúng ta qua những bước đi quan trọng nhất để phát triển tư duy Khắc kỷ, giúp chúng ta tránh xa nỗi khổ và tìm thấy hạnh phúc thực sự trong cuộc sống.
Marcus Aurelius, một Hoàng đế La Mã kiệt xuất và cũng là một trong những triết gia Khắc kỷ hàng đầu, đã từng nhận xét rằng: Khi một điệu nhảy lôi cuốn hoặc một giai điệu âm nhạc được chia thành các phần riêng lẻ để phân tích, sức mạnh cuốn hút đặc biệt của chúng sẽ dần mất đi. Điều tương tự cũng xảy ra với những khó khăn, lo lắng và nỗi đau: khi chúng được phân tách, chúng trở nên dễ kiểm soát hơn.
Donald Robertson khuyên rằng: "Ở mỗi thời điểm, hãy chỉ tập trung vào một khía cạnh của sự việc và xem xét một cách khách quan". Hãy thử một thí nghiệm: đóng mắt và nhớ lại một sự kiện gần đây đã gây ra cảm giác khó chịu hoặc đau khổ cho bạn. Mô tả sự kiện ấy một cách chính xác, không đánh giá hay can thiệp, "như một nhà khoa học ghi lại những gì mình quan sát được, một cách vô tư và không thiên vị".
Tiếp theo, hãy chia nhỏ tình huống ấy thành các thành phần riêng lẻ và suy nghĩ về từng phần một. Đối với mỗi phần, tự hỏi: "Phải chăng chính nó đã tạo ra cảm giác đó?". Khi bạn xem xét từng phần một, việc tiếp nhận những cảm xúc khó chịu mà từng phần tạo ra sẽ trở nên dễ dàng hơn.
"Khi đối mặt với hiểm nguy, thú hoang lập tức chạy trốn. Một khi đã an toàn, chúng sẽ ngừng lo lắng. Nhưng chúng ta lại thường tự gây ra đau khổ cho bản thân bằng cách ám ảnh về quá khứ và lo lắng về tương lai", như Seneca, một triết gia cổ đại, đã từng phản ánh trong tác phẩm "Letters" của mình. Ông đã nhận xét rằng phần lớn nỗi đau khổ của con người xuất phát từ việc dành quá nhiều thời gian để nhớ lại quá khứ hoặc lo lắng về tương lai, thay vì tập trung vào thực tại.
Chủ nghĩa Khắc kỷ cổ đại đã khẳng định rằng hiện tại là thứ quan trọng nhất. Dù nhiều người hiện đại thường liên tưởng tới triết học Phật giáo khi nói về ý tưởng này, nhưng việc sống trong hiện tại là một nguyên tắc quan trọng trong "Meditations", tác phẩm của Marcus Aurelius.
Theo các triết gia Khắc kỷ, khi chúng ta dồn sự tập trung vào "bây giờ và ở đây" và xử lý mỗi vấn đề một cách tuần tự, những khó khăn thường sẽ được giải quyết. Nguyên tắc của kỹ thuật này khá giống với phương pháp "chia để trị". "Những khó khăn trở nên dễ chịu hơn khi chúng được xem như một chuỗi những khoảnh khắc thoáng qua", như tác giả đã diễn giải.
Chúng ta thường tránh né những tình huống không chắc chắn, nhưng theo triết lý Khắc kỷ, đó chính là lúc chúng ta cần nhất. "Mệnh đề dự phòng" là một cách tiếp cận trong triết lý Khắc kỷ, giúp chúng ta đối mặt với những không chắc chắn trong cuộc sống.
Triết gia Seneca mô tả "mệnh đề dự phòng" như là một cách để lập kế hoạch, nhưng cũng đưa ra khả năng thất bại. Điều này giống như cách chúng ta nói "Tôi sẽ thử nghiệm ý tưởng này, miễn là không có trở ngại nào không thể vượt qua". Bằng cách này, chúng ta không phải lo lắng về việc thất bại, vì chúng ta đã sẵn lòng đối mặt với nó từ đầu.
Donald Robertson, tác giả của cuốn "How to Think Like a Roman Emperor", khuyến nghị chúng ta "hãy làm điều mình cần làm, nhưng đồng thời chấp nhận rằng điều đó có thể không diễn ra như mình mong đợi". Điều này dẫn chúng ta tới một tâm lý cởi mở, sẵn lòng chấp nhận bất kỳ kết quả nào.
Marcus Aurelius, một triết gia Khắc kỷ nổi tiếng, nhấn mạnh vào sự linh hoạt của trí óc con người. Ông cho rằng, "mệnh đề dự phòng" giúp trí óc linh hoạt, sẵn lòng đón nhận và tận dụng mọi tình huống, giống như lửa cháy sáng hơn với nhiều nguyên liệu.
Như vậy, "mệnh đề dự phòng" giúp chúng ta chuẩn bị cho mọi khả năng, giảm bớt lo lắng, và tạo ra một tinh thần cởi mở và linh hoạt để đối mặt với cuộc sống.
Đôi khi, việc chúng ta lo sợ nhất không phải là tai ương thực sự mà là sợ hãi về chúng. Nhưng hãy nhớ rằng, sự sợ hãi thường xuất phát từ việc không hiểu rõ. Seneca, một nhà triết lý Khắc kỷ, đã giải thích rằng việc tiên liệu và chuẩn bị cho những tai ương sắp xảy đến sẽ giúp chúng ta giảm bớt sự bất ngờ và lo âu. "Những gì đã được dự liệu từ sớm sẽ tới như một cú đánh khẽ," ông đã viết.
Donald Robertson, trong tác phẩm của mình, giải thích rằng chúng ta thường sợ những điều chưa rõ ràng, giống như một đứa trẻ sợ một chiếc mặt nạ đáng sợ. Nhưng khi chúng ta nhìn thẳng vào mặt nạ đó, hiểu rõ hơn về nó, sự sợ hãi sẽ giảm đi. Nhìn nhận mọi sự kiện, kể cả những tai ương, là trung lập, chúng ta sẽ không còn phải lo lắng vô cớ nữa.
Những suy nghĩ về cái chết có thể khiến chúng ta rung rinh, nhưng nếu chúng ta nhìn nó như một phần tự nhiên của cuộc sống, thì sự sợ hãi sẽ giảm đi. Robertson viết, "Thật thú vị khi việc nhắc nhở bản thân về cái chết lại có thể làm sâu sắc thêm trải nghiệm sống".
Tâm lý Khắc kỷ không chỉ xoay quanh việc chấp nhận và đối mặt với các sự kiện, mà còn xoay quanh cách chúng ta nhìn nhận cuộc sống. Chúng ta nên xem mình như những khán giả ở một lễ hội đông đúc, thưởng thức cuộc diễn mà cuộc sống mang lại. "Ở đó, không ai phàn nàn về sự ồn ào hay về những đám đông chen lấn xô đẩy, mọi người đều chấp nhận rằng cuối cùng họ cũng sẽ phải rời đi, mặc dù hiển nhiên ai cũng muốn ở lại", Robertson viết.
Với tư duy Khắc kỷ, chúng ta không chỉ chấp nhận những sự kiện xảy ra mà còn coi cuộc sống như một lễ hội, một điều hết sức thú vị và đáng giá để trải nghiệm.
Hãy tưởng tượng cuộc sống như một lễ hội lớn, náo nhiệt và đầy màu sắc, nơi mọi người đang bận rộn với việc theo đuổi ước mơ, tìm kiếm danh vọng hoặc thả mình vào những thú vui bất tận. Đôi khi họ có thể làm phiền bạn, đôi khi họ có thể vô tình va vào bạn - nhưng đừng để điều đó làm bạn mất bình tĩnh. Đó chỉ là những tiếng ồn bên lề, là phần tự nhiên của bầu không khí hào hứng và sôi động.
Donald Robertson, tác giả tâm lý học Khắc kỷ, khuyên rằng: "Phàn nàn là vô nghĩa. Bạn đã là một phần của cuộc lễ hội này. Nếu bạn không hài lòng với những gì đang diễn ra, đừng tức giận hay trở thành một khán giả chỉ biết chỉ trích. Hãy hòa mình vào không khí, đón nhận mỗi khoảnh khắc và hưởng thụ cuộc sống, bởi vì, cuối cùng, đó chính là những gì bạn có".
Mỗi khoảnh khắc, từ những điều tốt đẹp nhất cho đến những khó khăn nhất, đều là một phần của bản giao hưởng cuộc đời. Hãy hòa mình vào những điệu nhạc đó, đón nhận và trân trọng chúng - bởi vì đó là cuộc sống, và bạn đang ở đây để trải nghiệm nó.
Tổng hợp: Thanh Nhã
30%
30%
30%
