Hãy cùng khám phá trong cuộc hành trình văn học của Jon Fosse, người vừa được vinh danh với giải Nobel Văn học 2023, qua danh sách 7 tác phẩm yêu thích của ông. Được đề cử lần thứ hai cho Giải Sách Quốc tế vào năm 2022, Fosse đã chia sẻ về những cuốn sách đã để lại dấu ấn sâu đậm trong cuộc đời và sự nghiệp của ông.
Sở hữu hơn 70 tác phẩm văn học bao gồm tiểu thuyết, thơ, sách thiếu nhi, tiểu luận và kịch, Jon Fosse không chỉ là một tên tuổi sáng giá của văn học đương đại mà còn là một trong những nhà soạn kịch có tác phẩm được trình diễn nhiều nhất thế hệ này. Sự sáng tạo và tài năng của tác giả người Na Uy này đã được thừa nhận thông qua giải Nobel Văn học 2023 "vì những vở kịch và văn xuôi sáng tạo của ông, đã đưa ra tiếng nói cho những điều không thể diễn đạt được".
Các tác phẩm của Fosse thể hiện sự khám phá sâu sắc về bản sắc, sự cô lập và sự tồn tại của con người. Văn xuôi đơn giản nhưng sâu sắc và những câu chuyện đầy hàm ý thơ mộng của ông đã vượt qua biên giới văn hóa và chạm đến trái tim của độc giả trên toàn thế giới. Những tiểu thuyết nổi bật như "Melancholia" (1995) và "Morning and Evening" (2000) đã được dịch sang hơn 40 thứ tiếng.
Trong lĩnh vực sân khấu, Fosse đã được tôn vinh vì sự sáng tạo trong việc mờ nhạt ranh giới giữa văn xuôi và thơ ca, vượt lên trên những quy ước kịch truyền thống. Các vở kịch của ông, bao gồm "The Name" (1995) và "Someone Is Going to Come" (1996), đã tạo ra tiếng vang mạnh mẽ trên sân khấu toàn cầu, nhận được sự khen ngợi từ giới phê bình và các giải thưởng danh giá như Giải thưởng Ibsen Quốc tế.
Hãy Blog sách hay của Nhà sách trực tuyến Pibook.vn điểm qua danh sách 7 cuốn sách yêu thích của Jon Fosse và khám phá những tác phẩm đã định hình cuộc đời và sự nghiệp của ông.
"Ở một góc nhỏ của thế giới, ngôi làng Ulvik, nơi tôi lớn lên, có một người đã dành cả cuộc đời để lấp đầy không gian bằng những dòng thơ vĩnh cửu. Đó là nhà thơ Olav H. Hauge, một tượng đài văn học của Na Uy. Khi tôi còn nhỏ, tôi đã lặng lẽ nhặt nhạnh những mẩu thơ của ông, và từ đó, tâm hồn tôi như được khắc sâu bởi những dòng thơ ý nghĩa đó. Hauge đã tới trước tôi trên con đường này năm mươi năm. Ông đã trải qua những năm cuối đời đầy tĩnh lặng, và trong thời gian đó, tôi đã có dịp gặp gỡ ông vài lần. Ông đã gửi tặng tôi một số bức thư viết tay, những tâm tư cuối cùng của một nhà thơ vĩ đại. Bây giờ, những tài sản ấy trở thành những kho báu tinh thần quý giá nhất trong cuộc đời tôi." - Jon Fosse.
Mỗi bài thơ trong tuyển tập thơ của Olav H. Hauge là một dấu ấn, một sự ảnh hưởng, đã góp phần tạo nên tinh thần văn học của Fosse như ngày hôm nay.
"Olav H. Hauge không chỉ là một nhà thơ, mà còn là một người dịch giả tài ba. Ông đã chuyển ngữ rất nhiều tác phẩm thơ từ tiếng Anh, tiếng Đức và tiếng Pháp, và những bản dịch này đã được đón nhận rộng rãi tại Na Uy. Từ thời niên thiếu, tôi đã bắt đầu đọc những bản dịch của ông. Điều khiến tôi không thể quên được là những bản dịch thơ tiếng Đức của ông. Tôi đã bị cuốn hút bởi những bài thơ của Hölderlin, Paul Celan, và đặc biệt là Georg Trakl. Khi còn rất trẻ, tôi đã may mắn có được bộ sưu tập thơ của Trakl. Những bài thơ này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong trái tim tôi, và có lẽ bộ sưu tập "Sebastian in Dream" đã tạo ra ảnh hưởng mạnh mẽ nhất. Một vài năm trước, tôi đã dịch bộ sưu tập này sang tiếng Na Uy. Dù thơ của Trakl khi dịch sang tiếng Anh không hoàn hảo, nhưng vẫn có nhiều phiên bản dịch khác nhau." - Jon Fosse.
Thế giới thơ ca của Georg Trakl đã để lại dấu ấn trong tâm hồn Fosse, và cách mà những bài thơ này đã làm thay đổi và phát triển tư duy văn học của ông.
"Đồng thời với Trakl, Franz Kafka cũng là một nhà văn nổi tiếng viết bằng tiếng Đức. Tác phẩm đỉnh cao và nổi tiếng nhất của Kafka chính là "The Trial". Tôi đã đọc cuốn này khi còn trẻ, và tác phẩm này cũng như toàn bộ tác phẩm của Kafka nói chung đã để lại dấu ấn không thể phai mờ trong tôi. Mới đây, bản dịch "The Trial" của tôi đã được công bố tại Na Uy. Tôi cũng đã dịch một tuyển tập truyện ngắn của Kafka, có lẽ đó là những câu chuyện tốt nhất mà ông đã viết. Kafka đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận thế giới và qua đó, đã thay đổi chính thế giới đó." - Jon Fosse.
Sự ảnh hưởng sâu sắc mà "The Trial" của Franz Kafka đã tạo ra trong tư duy văn học của Jon Fosse và làm thay đổi chính thế giới đó qua góc nhìn của Fosse.
"Những cuốn sách tôi đọc từ khi còn nhỏ luôn tạo nên những ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, và "Âm thanh và cuồng nộ" chính là một trong những cuốn sách ấy. Đây là một cuốn sách khá khó hiểu và tôi đã dành rất nhiều thời gian để đọc và cố gắng hiểu rõ nó. Theo nhiều khía cạnh khác nhau, cuốn tiểu thuyết này đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi, và nó vẫn luôn là một phần của trải nghiệm đọc sách trong suốt cuộc đời tôi." - Jon Fosse.
Đọc "Âm thanh và cuồng nộ" từ những ngày thơ ấu của Fosse đã ảnh hưởng mạnh mẽ tới tư duy văn học của ông.
"Lần đầu tiên tôi được tiếp xúc với tác phẩm sân khấu của Beckett là thông qua ba vở kịch ngắn của ông khi tôi ở Oslo. Lúc đó, tôi mới chỉ bắt đầu làm quen với thể loại kịch và buổi tối đó vẫn còn in đậm trong tâm trí tôi. Từ thời điểm đó, các tác phẩm của Beckett luôn là một nguồn cảm hứng không thể thiếu. Dù tôi rất ngưỡng mộ những vở kịch lớn của ông như "Waiting for Godot", nhưng tôi vẫn cho rằng những vở kịch ngắn sau này của ông là những tác phẩm ấn tượng nhất." - Jon Fosse.
Hành trình khám phá sân khấu của Jon Fosse, từ lần đầu tiên ông được tiếp xúc với tác phẩm của Beckett ở Oslo, cho đến những ngày sau này khi ông không thể thiếu những tác phẩm của Beckett trong cuộc sống và sự nghiệp của mình. Fosse ngưỡng mộ "Waiting for Godot", nhưng vẫn cho rằng những vở kịch ngắn sau này của Beckett là những tác phẩm ấn tượng nhất
"Trong những năm đôi mươi, tôi đã đọc qua một số tác phẩm của những tiểu thuyết gia chủ nghĩa hiện đại. Và tôi phải thừa nhận rằng tôi hoàn toàn bị mê hoặc bởi tiểu thuyết của Virginia Woolf. Tác phẩm đầu tiên của bà mà tôi đã đọc là "Bà Dalloway". Tôi cảm nhận như bà đã từng nhẹ nhàng thả từng từ ra, và mỗi từ đều rơi xuống đúng nơi chúng cần phải rơi, nơi chúng khởi sắc, duyên dáng như một bản nhạc văn học tuyệt vời nhất mà bạn từng biết đến. Quan niệm của tôi về văn học đã thay đổi hoàn toàn sau khi đọc cuốn tiểu thuyết này." - Jon Fosse.
"Bà Dalloway" là tác phẩm đã làm thay đổi cách Jon Fosse nhìn nhận văn học. Fosse cảm nhận từng từ được "ném ra" bởi Virginia Woolf, và cách mà mỗi từ đều rơi xuống đúng nơi chúng cần phải rơi, tạo nên một bản nhạc văn học tuyệt vời.
"Trong danh sách những cuốn sách yêu thích của tôi, không thể thiếu Kinh Thánh. Cách đây vài thập kỷ, tôi được giao trọng trách dịch Kinh Thánh sang tiếng Na Uy. Để cố gắng giữ gần gũi với các văn bản gốc nhất có thể - vì các bản dịch Kinh Thánh thường được thực hiện dựa trên sự giải thích thay vì chỉ đơn thuần là việc chuyển ngữ - nhà xuất bản đã yêu cầu tôi phải hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia. Trong suốt mười một năm, tôi đã dành thời gian dịch các lời tiên tri, vì vậy những gì tôi đã viết gần như là Văn học Tiên tri. Điều này đã ảnh hưởng đến những gì tôi viết theo một cách nào đó, ngay cả khi tôi không nhận ra." - Jon Fosse.
Đi sâu vào công trình dịch của Fosse, từ việc ông cố gắng giữ gần gũi với các văn bản gốc, qua sự hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia, đến cách mà việc dịch Kinh Thánh đã ảnh hưởng đến ông và công việc viết của ông.
Tổng hợp: Thanh Nhã
Nguồn tham khảo: Radical Reads, via The Booker Prizes
