Milan Kundera – một tiểu thuyết gia được đánh giá là “Người khổng lồ” có ảnh hưởng lớn nhất trong giới văn chương của thế kỷ 20 vừa qua đời vào ngày 11 tháng 7 năm 2023, ở tuổi 94. Giới văn học của toàn thế giới đã mất đi một trong những tác giả đương đại có sách được dịch nhiều nhất.
Tác giả của “Đời nhẹ khôn kham” Milan Kundera sinh năm 1929 gốc là người Cộng hòa Czech. Năm 1975, ông định cư ở Pháp và năm 1981, ông trở thành công dân Pháp. Ông là một phần của thế hệ có ảnh hưởng của các nhà văn, nhà làm phim và nhà khoa học Tiệp Khắc, những người trưởng thành ở Tiệp Khắc trong những năm tồi tệ sau Thế chiến 2. Ngoài ra, ông đã viết cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình, The Joke (1967), tại Tiệp Khắc. Sau khi sang Pháp lưu vong, ông tiếp tục viết và sự nghiệp văn chương của ông mới thực sự phát triển.
Milan Kundera tin tưởng tuyệt đối vào sức mạnh của tiểu thuyết và nghĩ rằng thể loại này nên được coi là một loại nghệ thuật. Ông có phong cách văn chương rất độc đáo đan xen giữa sự hài hước dí dỏm và những cuộc tranh luận triết học sâu sắc, những mô tả châm biếm về cuộc sống. Kundera cũng ngày càng trở nên kỹ lưỡng và bảo vệ tác phẩm của mình. Ông nổi tiếng với việc kiểm tra kỹ lưỡng các bản dịch của các tác phẩm.
Ông cấm việc chuyển thể sách của mình thành phim, kể từ bộ phim The Unbearable Lightness of Being (1988). Bộ phim có vai chính của Daniel Day-Lewis và Juliette Binoche, được cố vấn bởi Kundera. Tuy nhiên, sau đó, anh ấy nói rằng bộ phim không giống như nội dung của cuốn sách.
Cùng Nhà sách trực tuyến Pibook.vn điểm lại những cuốn sách hay nhất của nhà văn Milan Kundera đã được phát hành tại Việt Nam nhé.
"Sách cười và lãng quên" ra mắt lần đầu tiên tại Pháp vào năm 1979, cùng năm Milan Kundera bị thu hồi quyền công dân Tiệp Khắc do mâu thuẫn chính trị.
Cuốn sách cười và lãng quên bao gồm 7 câu chuyện được tổ chức thành bảy phần riêng biệt, bao gồm "Những bức thư bị mất", "Mẹ", "Các thiên thần", "Lítost", "Các thiên thần" và "Biên giới". Các câu chuyện xoay quanh các chủ đề về tiếng cười và ký ức. Các khía cạnh khác nhau trong sự tồn tại của con người được Milan Kundera sắp xếp, phóng đại, thu nhỏ, nhấn mạnh, kiểm tra, phân tích và trải nghiệm trong bảy phần này. Các nhân vật và tình tiết của mỗi câu chuyện đều khác nhau, và chỉ có một nhân vật lặp lại trong hai câu chuyện khác nhau. Tuy nhiên, các chủ đề (ký ức và sự lãng quên, tiếng cười và bi kịch, v.v.) và bối cảnh của mỗi câu chuyện đều tạo thành nền tảng khám phá và năm bắt những bí ẩn về bản chất con người trong sự biến đổi của tình huống.
Milan Kundera đưa ra một "lời thú nhận của học viên" về nghệ thuật của cuốn tiểu thuyết trong tác phẩm phi hư cấu này. "Mỗi tác phẩm của tiểu thuyết gia đều chứa đựng một tầm nhìn ngầm về lịch sử của cuốn tiểu thuyết, một ý tưởng về cuốn tiểu thuyết là gì," theo Milan Kundera.
Milan Kundera đưa ra quan niệm cá nhân của mình về tiểu thuyết châu Âu và lịch sử của nó thông qua 7 chương sách được kết nối với nhau.
Một số chương bao gồm cuộc trò chuyện giữa Christian Salmon và Kundera về các tác phẩm và phương pháp viết lách của nhà văn. Một số chương khác được ông dành để đề cập đến các tác giả hiện đại như Hermann Broch và Franz Kafka cũng như những giá trị mà họ đã đóng góp cho lịch sử tiểu thuyết.
Các quan điểm về vai trò của các sự kiện lịch sử trong tiểu thuyết, ý nghĩa của hành động và việc tạo ra nhân vật trong tiểu thuyết hậu tâm lý đã được Kundera thảo luận về tác phẩm của chính ông. Không giống như tiểu thuyết độc đáo của ông, những suy nghĩ của ông về tình trạng của tiểu thuyết châu Âu hiện đại trong thời đại "nghịch lý đầu cuối" cũng dí dỏm, nguyên bản và sâu rộng.
Sự bất tử là cuốn sách được Milan Kundera cho ra mắt năm 1990, ông viết cuốn sách với tâm thế để không ai chuyển thể sách thành một dạng tồn tại nào khác ngoài tiểu thuyết, và cực đoan với tuyên bố của chính mình rằng ông từ chối mọi mối nối kịch tính có thể dẫn đến những khuôn mẫu sẵn có.
Mặc dù cốt truyện của cuốn "Sự bất tử" rất đơn giản, nhưng nó có thể gây khó chịu nếu người đọc mong đợi một câu chuyện hấp dẫn. Kundera không đưa người đọc đến sự hợp lý (logic) trong hệ thống nhân vật và những gì họ làm. Những nhân vật chỉ đấu tranh với chính họ.
"Sự bất tử đến sau cái chết, tất nhiên không có quan niệm gì chung với tôn giáo về sự bất tử của linh hồn," Kundera giải thích. Điều này liên quan đến sự bất tử mang tính chất trần thế của những cá nhân được hậu thế nhớ đến. Những người bất tử đã đến Ngôi Đền Vinh Quang, nơi những người không quan tâm đến khuôn mẫu lớn mà chỉ đi theo con đường riêng của mình.
Đời nhẹ khôn kham là cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của Milan Kundera, được viết năm 1982 và xuất bản lần đầu tiên tại Pháp vào năm 1984. Tiểu thuyết lấy bối cảnh chủ yếu ở Praha trong những năm 60 và 70, mô tả cuộc sống của tầng lớp nghệ sỹ và trí thức của xã hội Czech hiện đại và đặt ra những vấn đề triết học quan trọng. Bốn nhân vật trong tiểu thuyết là Tomas, Tereza, Sabina và Franz. Tomas, một bác sĩ gần 40 tuổi, sống vỏn vẹn với người vợ đầu của mình trong hai năm và có một đứa con trai. Tomas rời bỏ vợ con và cha mẹ sau khi mệt mỏi và chán nản trong những ràng buộc. Mặc dù anh sợ đàn bà, nhưng Tomas vẫn ham muốn họ. Ngoài ra, anh phát triển một mối quan hệ với đàn bà mà anh gọi là "tình bạn xác thịt", cho rằng nó chỉ hạnh phúc khi không có tình yêu và không xâm phạm quyền tự do riêng tư. Tomas không bao giờ ngủ qua đêm với người khác và khế ước bất thành văn của tình bạn xác thịt yêu cầu anh ta loại bỏ tất cả tình yêu của mình và anh ta không thể thuỷ chung. Ngoài ra, đó là phương pháp mà anh ta sử dụng để giảm bớt áp lực của cuộc sống của mình, vốn dĩ đã quá nặng nề. Tereza là một cô gái có một quá khứ ám ảnh khác với Tomas. Tereza chán nản với cuộc sống hiện tại của mình và tình cờ gặp Tomas trong chớp nhoáng. Cô ấy nhanh chóng trở thành một cô gái chung thuỷ với Tomas, nhưng cô ấy không thể thay đổi nguyên tắc tình yêu của anh ấy. Cuộc sống của Tereza là một chuỗi ngày đầy những giấc mơ và cơn sốt kinh khủng. Sabina, một hoạ sĩ, cũng sống một cuộc sống thoải mái. Tomas có sự cộng hưởng tinh thần với cô. Họ ngủ với nhau và kể cho nhau những câu chuyện về những người khác. Trong mối quan hệ đó, họ không bị ràng buộc bằng một loại tình yêu đạo đức mô phạm. Mặc dù Sabina thích sự phản bội và cuộc sống cứ như thể nhẹ nhàng với cô, nhưng nó là một cuộc hành trình vật lộn suốt cuộc đời cô. Người ta nói rằng Franz là một giảng viên ở Geneva và anh ta đã làm tình với Sabina trong vài tháng và luôn đi du lịch nước ngoài để kết nối tình cảm của họ. Mặc dù anh ta đã kết hôn và có con, nhưng Franz vẫn lo lắng vì anh ta sợ mất cô tình nhân của mình. Theo anh ta, tình yêu là một phần của cuộc sống xã hội hơn là một phần của nó. Tình yêu với anh là mong muốn "quy phục dưới gót chân người tình" và "yêu có nghĩa là luôn thấp thỏm đợi cú đánh chí tử từ trên giáng xuống đầu mình". Trong cuộc hành trình được gọi là "Trở về vĩnh cửu", bốn nhân vật và bốn số phận cứ thể trêu đùa cái kiếp nhân sinh nhẹ bồng khôn kham và tìm kiếm hạnh phúc.
Căn cước, được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1998, được coi là một trong những tác phẩm ngắn nhất của Milan Kundera.
Có những thời điểm khi ta hoài nghi chính con người mình và không thể nhận ra người bên cạnh ta. Milan Kundera đã tạo ra chất liệu chủ đạo cho cuốn tiểu thuyết mới của mình bằng cách sử dụng ngòi bút nghệ thuật tài tình để mở rộng và thu hút sự thay đổi trong khoảnh khắc đầy ý nghĩa ấy.
Tại đây, sự khúc chiết đi liền với sự mãnh liệt, và một khoảnh khắc bối rối đánh dấu sự bắt đầu của cuộc hành trình ngoắt ngoéo giống như mê cung, trong đó người đọc liên tục băng qua các ranh giới giữa thực tế và hư cấu, giữa những gì xảy ra ở thế giới bên ngoài, với những gì xuất hiện nơi nội tâm lúc cô độc.
“Chậm” bắt đầu từ câu chuyện về cuộc hành trình tìm kiếm danh tiếng của ông khi đến châu Phi để chụp ảnh cạnh một bé gái da đen nằm chết, mặt phủ đầy ruồi. Tuy nhiên, ngay sau đó, câu chuyện bị quên đi và chuyển sang các sự kiện khác hoàn toàn không liên quan đến sự kiện trước đó. Sau hai mươi năm, câu chuyện lại tiếp tục với những vấn đề của ông Becrk về "mối tình thơ ngây".
"Chậm" cũng là một tác phẩm khó đoán vì nó có nội dung và hình thức nghịch lý.
Mặc dù cuốn tiểu thuyết được gọi là "Chậm", nhưng nó chỉ có 200 trang nên bạn có thể đọc nó nhanh chóng. Sân khấu của "Chậm" cũng chật ních những "người khiêu vũ" cố gắng xuất hiện dưới ánh đèn màu sân khấu, mặc dù thời gian giới hạn.
Những dòng sự việc trong "Chậm" liên kết với nhau và di chuyển cùng nhau giữa hai thái cực của cái tục và cái thiêng. Những suy tư, chiêm nghiệm sâu sắc của nhà văn về cuộc sống hiện đại, về mối liên hệ giữa sự chậm rãi và ký ức, giữa khát khao quên lãng và quyết định sống gấp. Ẩn dưới những thiên truyện ảo mộng và phóng đãng này.
Trong “Màn” tác giả đã cố gắng định nghĩa tiểu thuyết và lý do tại sao nó đặc biệt đến vậy so với các lĩnh vực nghệ thuật và văn học khác. Anh ấy muốn hiểu tác phẩm bằng cách đặt nó vào bối cảnh lịch sử và địa lý. Mục tiêu là nắm bắt quá trình phát triển của một lĩnh vực nghệ thuật mà mục tiêu có thể được tóm tắt là tìm cách đi vào tâm hồn sự vật.
Lễ hội của vô nghĩa kể câu chuyện về bốn người bạn Ramon, Charles, Alain và Caliban diễn ra ở thành phố Paris, nước Pháp. Trong hơn 100 trang "mỏng", Kundera không mô tả nhân dạng, khuôn mặt, vóc dáng của mọi người như thể họ là những người vô hình.
Cả bốn người đàn ông này đều sống một cuộc sống gần như không có mục đích, làm việc tạm bợ, không rõ ràng và tham gia vào những trò chơi vô nghĩa. Họ không có mục tiêu hoặc giá trị nào trong cuộc sống của họ.
Mặc dù tác giả đã nói về ước mơ của các nhân vật là sống một cuộc sống vui vẻ, nhưng những gì họ làm là những trò cười vô nghĩa. Cả bốn nhân vật đều giống như những người phò tá trong câu chuyện của Staline, tự biến mình yếu hèn và trở thành trò cười cho chính họ và người khác.
Không khí của câu chuyện rất dị thường vì nó chứa nhiều chi tiết, kết hợp giữa thực tế và mơ, giữa hiện tại và quá khứ. Người đọc không thể hiểu được mạch truyện của Kundera ngay cả khi họ chỉ lơi ra một chút.
Trong những trang đầu tiên, Milan Kundera đã mô tả nó là “cuộc gặp của những suy tư và kỷ niệm của tôi; các chủ đề lâu năm (hiện sinh và mỹ học) và các tình yêu lâu năm của tôi (Rabelais, Janacek, Felini, Malaparte...)”. Điều này có nghĩa là một cuộc gặp gỡ đã bao hàm bao gồm nhiều cuộc trò chuyện về nghệ thuật và tư tưởng. Để kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai, nhà văn đã đi qua những "suy tư và kỷ niệm".
Mặc dù vẫn tập trung vào các chủ đề thông thường như suy ngẫm về nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật tiểu thuyết, bao gồm tiếng cười, cái chết, sự lãng quên và ký ức, nhưng Milan Kundera nhấn mạnh mối quan hệ liên ngành giữa các bộ môn nghệ thuật. Ông tạo ra những bức chân dung nghệ thuật, quan niệm và suy tư thấm đẫm chiều sâu triết lý bằng cách lần lượt đi vào những tác giả và tác phẩm cụ thể từ sự hiểu biết về mối liên hệ đó.
Những mối tình nực cười bao gồm 7 truyện ngắn của Milan Kundera, được viết theo một cách minh triết mà sinh động, phóng túng và đặc biệt là hài hước, có thể cung cấp một cách tiếp cận nhẹ nhàng và lý thú cho nhiều người đọc, giúp họ tiếp cận tư tưởng và bút pháp của nhà văn phức tạp và kỳ vĩ này.
Từ chuyện tình yêu và tình dục nực cười, Kundera phê phán những ảo tưởng đạo đức, hành vi và đặc biệt là tư tưởng, trói buộc con người vào những quan niệm lỗi thời, xa lạ với khả năng cảm thụ và nhận chân thực sự cá nhân của họ cũng như đời sống.
Tổng hợp: Thanh Nhã
Cảm ơn bạn đã xem bài viết "Top 10 cuốn sách hay nhất của "Người khổng lồ văn chương" Milan Kundera"